Herman Molenaar is van het pragmatisme en de praktijkgerichtheid,
aanpakken en niet eeuwig doorvergaderen.
Daar hebben we ook helemaal geen tijd voor, onderstreept hij. Want voor wie het nog niet wist: het eufemisme klimaatverandering heeft plaatsgemaakt voor klimaatcrisis. ‘Het is oplosbaar, maar we doen het niet.’
Natuurlijk wordt hij weleens moedeloos, vooral door de stroperige besluitvorming. De politiek vermag veel, heeft althans veel macht, maar handelt uit onmacht. Het verzuipt in de regels en rapporten terwijl de urgentie groot is om nú te handelen. ‘Democratie is iets prachtigs, maar het democratisch proces is failliet. Van de politiek moeten we het dus niet hebben’, constateert Herman Molenaar. ‘
Daarom richt ik mij tot het bedrijfsleven.’ Hij praat zich de blaren op de tong voor een structurele aanpak van de brede milieuproblematiek: energie moet groen, voedsel ecologisch, goederen circulair. Het is zijn missie sinds hij na een lange carrière in het bedrijfsleven begin 2022 afzwaaide als cfo en managing director van de leverancier van logistieke systemen Vanderlande in zijn woonplaats Veghel.
‘De klimaatcrisis is letterlijk en figuurlijk een hot issue. Een groot probleem maar wel degelijk oplosbaar, alleen hebben overheden dat nooit gedaan. Niet uit onwil, want bij de overheid werken niet tienduizenden mensen met het doel de anderen ongelukkig te maken, maar doordat ze vastzitten in een systeem. Het is veel te complex. Denken in onmogelijkheden, zonder visie, met alleen maar ad-hocmaatregelen.’ Herman pleit voor een expertbenadering, weg van de alomvattende en verlammende inspraak van Jan en alleman met een mening, of nog erger: een eigenbelang. ‘Echt, de oplossing is simpel. Je hebt maar 0,3 procent van het aardoppervlak nodig om genoeg zonne-energie te genereren om het totale gebruik van fossiele brandstoffen te vervangen. Dat komt ongeveer overeen met 10 procent van de Sahara.’
Het is een heldere boodschap bij de doeners die ondernemers over het algemeen zijn. Zeker ook omdat Herman hen met een andere boodschap diep in het hart raakt. ‘Ik geef bij elke bijeenkomst deelnemers de opdracht een brief aan hun kind of kleinkind te schrijven met het antwoord op de vraag: wat heb ik eraan gedaan om jouw toekomst veilig te stellen? Dan vraag ik of ze die willen voorlezen aan hun collega’s. Dat komt aan, ja. Het heeft veel meer effect dan dat de accountant langskomt met de CO2-calculator.’ Hij houdt de ondernemers twee drijfveren voor. ‘Eén: de energietransitie moet én kan technisch en economisch, twee: duurzaam ondernemen is nodig voor de continuïteit van je bedrijf, anders haken je klanten en personeel af.’ Het is zijn tegeltjeswijsheid: ‘Zonder duurzaamheid geen continuïteit.’
Er is geen reden tot wanhoop, Herman hamert vooral op hoop. Niet hoop dat het vanzelf goed komt, wel hoop om vol in te zetten op innovatie om de crisis te bestrijden. ‘We mogen nooit opgeven en ondernemers kunnen en moeten het verschil maken. Zelfs als je niet in klimaatverandering gelooft heeft de energietransitie alleen maar voordelen: fossiel raakt op, het is duur en vervuilend en het veroorzaakt geopolitieke spanningen. Je ziet nu dat Poetin gas gebruikt als machtsmiddel. We kunnen prima toe met energie uit zon, wind en getijden, met waterstof als buffer. Ik toon mijn toehoorders altijd een illustratie van een vader die tegen zijn dochter zegt: “Ik hou van jou, maar ik hou nog meer van fossiele brandstoffen.” Iedereen die op de huidige weg verder wil houdt eigenlijk het meest van olie. Zo’n illustratie doet veel meer met mensen dan een contract.’ Zo weet hij te overtuigen in beelden en beeldende bewoordingen. ‘Geloof me: er zijn deelnemers die huilen aan het einde van zo’n workshop.’
‘De energietransitie moet én kan technisch en economisch’
Hoewel Herman geen directiefunctie meer heeft, is hij nog steeds spin in het web bij bedrijven en besturen. Als adviseur en commissaris, als voorzitter van de ondernemersvereniging, als bestuurslid bij scholen. ‘Allemaal mogelijkheden om duurzaamheid aan te kaarten en die kansen grijp ik ook. Ik ben bij zo’n acht bedrijven gesprekspartner van de directie. We moeten dit samen doen en het kost tijd voordat iedereen dat begrijpt. Het vergt de nodige zelfreflectie en kennis van psychologie, zoals het SCARF-model: status, certainty, autonomy, relatedness, fairness. Er dient integraal gedacht te worden, want alles correleert met elkaar. Niet alleen over stikstof praten, maar ook over water, methaan, ruimtebeslag. Niet alleen over de boeren, maar ook over Schiphol. En dat met hun vertegenwoordigers en met experts, waarbij je je beperkt tot de feiten. Alleen dan krijg je mensen mee. Effect is kwaliteit maal acceptatie.’
Aan het getheoretiseer moet hoognodig een einde komen, zegt Herman. ‘Een professor lost problemen op in een boek, maar wetenschap is geen uitvoerende instantie. De vraag is wat er moet gebeuren, waarom en hoe. Daar is leiderschap voor nodig. Maak het simpel, we gaan kapot aan complexiteit. Het is een verdienmodel geworden, hele volksstammen in de advocatuur, accountancy en politiek leven ervan. Terwijl het best anders kan: met crisismanagement. Daar bleek zelfs de politiek toe in staat tijdens de coronapandemie. Wat toen speelde was individuele angst. We vreesden voor ons leven en waren daarom bereid onze leefwijze drastisch aan te passen. Maar de klimaatcrisis is vele malen bedreigender, alleen ervaren we het niet zo. In alles is geld leidend, het slijk der aarde, en door ego en hebzucht nemen we de verkeerde beslissingen. Maar laten we wel wezen: de wereld redt zichzelf wel, het gaat nu om het voortbestaan van het specimen mens.’
Herman Molenaar
Zelfstandig Adviseur