‘Circulariteit is iets wat je tussen de oren moet krijgen’
Oud en nieuw verenigen en daarbij zorgen voor sociale cohesie, circulariteit en duurzaamheid: dat is de inzet bij de renovatie van Hotel Noudus in het Friese dorp Delfstrahuizen. Het echtpaar Aleid en Frans praat vol enthousiasme over het megaproject.
‘Het eerste deel werd gebouwd rond 1900’, schetst Frans de geschiedenis van wat toen een melkfabriek moest worden. ‘Dat was het voorhuis, de directeurswoning, die als een soort burgemeester het werk in de fabriek overzag. Dit gedeelte, het pakhuis uit 1928 en de melkontvangst uit 1955 staan nog overeind.’ De rest werd gesloopt om een nieuwe start te maken met Hotel Noudus, met de nadruk op nieuw. ‘De rode draad is dat we oud en nieuw, jong en oud met elkaar willen verbinden’, vult Aleid aan. ‘Sommige mensen verklaren ons voor gek dat wij dit project nog doen. Frans is 66 en ik 57, dus we zijn ook wel een beetje gek, maar wij willen hier een pand nalaten voor de toekomst.’ Frans: ‘Ja, het is wat gek, maar toch vooral heel leuk!’
Oud verbinden met nieuw door zo veel mogelijk van het oorspronkelijke gebouw in z’n oude glorie te herstellen met de modernste technieken. ‘Wij zijn de eigenaars, maar eigendom is iets raars: zo’n stukje wereld is van iedereen’, vervolgt Frans. ‘Wij zien onszelf meer als rentmeesters en willen het in betere staat doorgeven. Het moet na de renovatie zeker vijftig tot zestig jaar goed functioneren.’ De werkzaamheden gebeuren met zo min mogelijk schade voor het milieu en zo veel mogelijk profijt voor de omgeving. ‘Duurzaamheid is een containerbegrip geworden. Voor ons is het als de ouderwetse zuinigheid: kan ik er nog wat mee?’ Aleid: ‘Oud ijzer en gipsplaten gaan daarom naar bedrijven om ze klaar te maken voor hergebruik.’ Frans: ‘En het dakhout gebruiken we als decoratie in de kamers, terwijl we balken, spanten en Friese geeltjes – bakstenen uit de regio – herplaatsen in het zicht, omdat ze zo mooi zijn. Zo krijg je weer het gevoel van het oude pand.’ Het resultaat van al die zuinigheid, aldus Aleid: ‘Er is hier maar één afvalcontainer afgevoerd.’
De renovatie is een project in coöperatie met buren en bedrijven uit de omgeving, een gezamenlijke inspanning om Delfstrahuizen een impuls te geven. Voor wat hoort wat, vaak zonder facturen. ‘Het hotel is een onderdeel van de gemeenschap, zoals de melkfabriek ook een stukje van iedereen was’, zegt Aleid. ‘We willen het met elkaar doen, omdat voor ons ook sociale duurzaamheid essentieel is.’ Het dorp ontstond rond de melkfabriek, diezelfde status hopen ze nu het hotel te verlenen. ‘Een lokale trots’, zegt Frans. ‘Waarom zouden wij metselaars uit het midden van het land halen als je ze ook in de buurt kunt vinden? Dan zorg je hier voor werkgelegenheid plus je verlaagt de druk op het milieu door veel minder op-en-neergereis.’ Aleid: ‘Hebben we schroeven nodig, dan lopen we naar de buren. We kunnen voor bijna alles terecht bij ons lieve kleine dorpje.’
Aleid vertelt dat ook het personeel meegaat in de filosofie van duurzame gezamenlijkheid. En nieuw personeel wordt erop geworven. ‘We gaan zelfs met onze medewerkers tegels in de keuken plaatsen. Dan zal het niet allemaal perfect zijn, maar daar gaat het niet om. Waar het om gaat is dat we met z’n allen één grote familie vormen en elkaar helpen, zoals dat vroeger gebeurde.’ De filosofie is een compleet nieuwe manier van werken, zegt ze. ‘Een kwestie van simpelweg denken hoe het anders kan en anders moet. Dat doen wij samen met adviseurs, die we onze Lampjes noemen.’ Naar de slimme sidekick van Willie Wortel. ‘En we hebben heel veel Lampjes, want we willen juist dat je je niet beperkt tot je eigen vakgebied, maar het zegt als het anders of beter kan.’
Het hotel wordt straks verwarmd met behulp van aquathermie en riothermie: warmte uit water en afvalwater. ‘Het gebouw fungeert dan als een warmteaccu en het is het hele jaar door 20 graden puur dankzij natuurlijke bronnen’, zegt Frans. ‘Verder hebben we een uniek systeem dat wij de knuffelwand noemen. In elke kamer kun je je opwarmen aan de lemen muur, waar de leidingen doorheen lopen. Ook kun je per kamer de temperatuur hoger of lager instellen.’ Leem zorgt voor een goede luchtvochtigheid, vult Aleid aan. ‘Een natuurlijke bron voor een goed binnenklimaat.’ Wat de isolatie betreft waakte zij over het pur. ‘Dat hebben we zo min mogelijk gebruikt. Bij voorkeur isoleren we met oude spijkerbroeken.’
‘We zijn misschien een beetje gek, maar wij willen hier een pand nalaten voor de toekomst’
Op het dak komen 84 zonnepanelen en het hotel wordt uitgerust met een accupakket om overtollige energie op te slaan voor als de zon zich niet laat zien. Frans: ‘De capaciteit van het accupakket is tweemaal zo groot als de panelen aan energie kunnen opwekken. Dat stelt ons in staat die zo efficiënt mogelijk in te zetten, waardoor stroom niets hoeft te kosten.’ Ook krijgt het dak een kruidentuin, waar de restaurantkeuken straks dankbaar gebruik van kan maken. Daarover gesproken: ‘In de keuken komt een composteermachine en met de compost kunnen we dan weer de kruidentuin verzorgen’, zegt Aleid. ‘Circulariteit is iets wat je tussen de oren moet krijgen: bij al onze medewerkers en alle vakmensen.’ En ook bij alle toiletten, want waarom zou je kostbaar drinkwater gebruiken om door te spoelen? ‘Dat gaan wij met hemelwater doen, gezuiverd door een rietfilter’, vertelt Frans. ‘Daarvoor hebben we de wateropslag van 1900 hersteld. Bakken met riet filteren het hemelwater en op tien meter hoogte komt een betonnen bak voor de druk. Daarnaast maken we gebruik van een ondergrondse bron.’
Natuurlijk ligt er een tot in de puntjes uitgewerkt plan van een architect aan de renovatie ten grondslag, maar de bouw verloopt heel organisch en haast geïmproviseerd. ‘Ik was geen aannemer, maar ben het wel geworden’, zegt Frans. ‘Dat stelt je in staat om uit de reguliere manier van bouwen te stappen. In de bouw wordt vaak blindelings materiaal ingekocht. Wij kijken naar alternatieven die vaak veel goedkoper blijken.’ Dan nog is zo’n ingrijpend project een kostbare aangelegenheid, maar ook financiers weten het te waarderen. ‘Twee derde van het geld komt van Rabobank, één derde van het Fûns Skjinne Fryske Enerzjy, het fonds voor schone Friese energie.’
Een beetje gek, zoals ze zelf zeggen over de aanpak van hun megaproject. En waarom? Frans: ‘Het is hoe we in de wereld staan. Niet louter winstgedreven, maar bereid om een stap extra te zetten. Sommigen zeiden tegen ons: wat jullie willen kan niet. Wij hielden vol en vroegen wie er mee wilde in ons avontuur.’ Aleid: ‘De filosofie van het hotel wordt een usp, ik weet zeker dat ook onze gasten het heel erg gaan waarderen.’ En hoewel het hotel met 23 kamers plus restaurant in mei 2024 wordt opgeleverd, zijn ze nog niet uitgebouwd. ‘Dat is pas fase 1. Fase 2 bestaat uit een appartementencomplex met zorgconcept waar je waardig oud kunt worden’, legt Frans uit. ‘En in een tweede gebouw bieden we plaats voor revaliderende jongeren. Een plek om beter te worden en de accu op te laden.’ Aleid: ‘Je ziet: ook hier combineren we jong met oud.’
Aleid Bruinsma en Frans Heesen
Eigenaar Hotel Noudus