‘Circulariteit is helemaal in onze strategie verweven’
Wido van den Bosch was er vroeg bij met circulariteit en werd met zijn onderneming snel koploper in Nederland. Al sinds hij zo’n tien jaar geleden directeur-grootaandeelhouder werd van Brink Industrial in het Drentse Hoogeveen. ‘Circulariteit is de toekomst, voor de economie als geheel maar ook voor je bedrijf.’
Een van de eerste stappen die we met z’n allen zetten op weg naar een beter milieu was afvalscheiding, deels om het te kunnen recyclen. Voor Wido van den Bosch begon het toevallig ook met afval, meer precies met een afvalbak. Op het dieptepunt van de kredietcrisis werd hij aandeelhouder van Brink Industrial, een familiebedrijf dat ruim honderd jaar oud is. ‘Ik hecht erg aan de Nederlandse maakindustrie en heb veel waardering voor vakmanschap. We moeten in dit land niet allemaal achter de computer gaan zitten’, legt hij uit waarom zijn oog viel op deze metaalverwerker. ‘Zelf ben ik mijn carrière begonnen als advocaat, hoewel ik dat helemaal niet wilde worden, en na lang actief te zijn geweest in de fusie-en-overnamepraktijk ging ik het bedrijfsleven in. Eerst gaf ik leiding aan diverse bedrijven en in 2013 kreeg ik de kans om me bij Brink in te kopen.’
Om vanuit die positie met evenveel ambitie aan een duurzame economie te gaan werken. Of beter: een circulaire economie. ‘Niet op de geitenwollensokkenmanier. We zijn een bedrijf en dus willen we geld verdienen, maar wel op een andere manier dan gebruikelijk was. Toenmalig staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu Wilma Mansveld initieerde het programma VANG – van afval naar grondstof – om afval aan de bron te scheiden en te gebruiken als basis voor circulariteit. Daar wilde ik graag aan meedoen en na contact met haar rechterhand is me dat gelukt. Het was 2013, 2014 toen ik toetrad tot het circulariteitsnetwerk, dat destijds in Nederland slechts uit vijftien tot twintig mensen bestond.’
Niet om te praten, want gepraat wordt er al genoeg, maar om te dóén. In het geval van Brink Industrial: ‘Wij kwamen met de eerste circulaire afvalbak voor kantoren en bedrijven, die we nog steeds via onze dochter Lune verkopen. Circulariteit is een economisch model waarbij het erom gaat verspilling te voorkomen. Tot nu toe ging het zo: je hebt een grondstof, maakt daar een product van en aan het eind van de levenscyclus gooi je het weg. Daarmee ga je voorbij aan het feit dat die grondstof nog toegevoegde waarde heeft. Bij een circulaire aanpak is het zaak het product zo lang mogelijk het product te laten zijn, die levenscyclus zo lang mogelijk te verlengen met zo min mogelijk afval gedurende die periode.’
Dat is ook het grote onderscheid tussen circulariteit en dat toverwoord van de laatste decennia: recycling. ‘Bij recycling gooi je wel degelijk alles weg en hergebruik je van wat oorspronkelijk zeg 25 euro waard was misschien 2 euro. Bij circulariteit zit eindeloos verlengen van de levensduur al bij het ontwerp ingebakken.’ Wido wijst op het R-model: rethink, reduce, reuse, repair, refurbish, remanufacture, recycle, recover. ‘Niet voor niets staat recycle in dit rijtje bijna achteraan. Je moet het zeker doen, maar dan als laatste redmiddel wanneer al die voorgaande stappen niet meer werken.’
Wido noemt zich circulair pionier. Een man met een missie die niet beperkt blijft tot zijn eigen bureau, maar doordringt binnen alle geledingen van zijn bedrijf én de partners en klanten waarmee Brink samenwerkt. Hij geeft regelmatig lezingen over het onderwerp. ‘Het helpt ons als maatschappij verder, maar ook als bedrijf. Circulariteit is helemaal in onze strategie verweven. We beschikken over een hypermodern machinepark met autonome productielijn. Als eerste metaalverwerker brengen we circulariteit en Industry 4.0 in de praktijk samen. We noemden het Industry 5.0, een term die al bleek te bestaan’ 4.0 duidt op verregaande automatisering, 5.0 combineert dat met al even verregaande duurzaamheid. Essentieel voor Wido is om bij alle robotisering en hightech productie de menselijke maat niet uit het oog te verliezen. ‘Ik heb veel waardering voor vakmanschap, maar onze vaklieden worden steeds ouder en helaas kun je amper nog nieuwe vinden. Vandaar die autonome productielijn, die dag en nacht produceert, met 80 procent minder energieverbruik. Punt is om het verstand van mensen in de machine te stoppen.’
De timing was enerzijds miserabel, anderzijds perfect. ‘De productielijn werd op 16 maart 2020 als pakket geleverd, uitgerekend op de dag dat de eerste lockdown in Nederland van kracht werd. Het gevolg was dat de Finnen die hem in elkaar zouden zetten naar huis moesten en een deel van de machine nog in Italië stond. Maar in september dat jaar werd de productielijn alsnog operationeel en toen bleek het een gouden zet, want corona heeft de zwakke plek in de internationale toeleveringsketen blootgelegd: de afhankelijkheid van andere landen voor onderdelen. Met als gevolg dat de trend nu is om lokaal te produceren en dat doet Brink met de autonome productielijn meer dan ooit.’
En de menselijke maat? ‘Circulariteit heeft ook een sociale component. Kijk, robotisering verandert vakmanschap. De middengroep wordt steeds kleiner, die komt nauwelijks meer van de opleidingen. Wij hebben steeds meer medewerkers met mbo+ of hbo, onder meer om de machine te programmeren. Aan de andere kant bieden we steeds meer werk aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, zoals schoonmaken, onderdelen erop en eraf doen, refurbishing.’ De menselijke maat geldt ook voor de klanten. ‘In de samenwerking met klanten is transparantie een belangrijke factor. Geen hit and run, maar een goed product voor een eerlijke prijs. Zo bouw je langdurige relaties op en komen we tot innovatieve concepten.’ Met bijzondere resultaten, zoals ziekenhuisgereedschap dat niet zoals te doen gebruikelijk weggegooid wordt na de houdbaarheidsdatum, maar waarvan de levensduur eindeloos verlengd kan worden.
‘Verleng de levenscyclus van een product
zo lang mogelijk met zo min mogelijk afval’
De langdurige relaties waar Wido naar streeft zijn de grondslag van het businessmodel. Weg van de wegwerpmaatschappij met alle hebbedingen die beperkt in de mode of beperkt qua levensduur zijn. ‘Brink werkt met een servicemodel’, legt hij uit. ‘We sluiten contracten af voor onderhoud van onze producten en om ze, zodra dat nodig is, te repareren of refurbishen. Je ziet onder jongeren de verschuiving van bezit naar gebruik: een goede ontwikkeling, zeker in combinatie met een lange levensduur. Circulariteit is een deel van de oplossing van de crises waarmee we kampen, niet alleen het milieu, ook de grondstoffencrisis. Het maakt je minder afhankelijk van geopolitieke problemen, omdat je het product en zijn levensduur dicht bij huis houdt. Echt, circulariteit is de toekomst, voor de economie als geheel maar ook voor je bedrijf. Zelfs al doe je het maar voor 1 procent.’ En het levert nog wat op ook, onderstreept hij: ‘Brink is vorig jaar met 50 procent gegroeid.
Wido van den Bosch
Brink Industrial