‘Ik bied geen oplossing, maar nieuwe gezichtsvelden’
Hoe klimaatbewust je ook handelt, we hebben allemaal een CO2-voetafdruk. Dat is helaas onvermijdelijk. Ook kunstenaar Bianca Runge is zich daar terdege van bewust, wat haar niet ervan weerhoudt om naar duurzame kunst te streven. En respect voor de natuur als boodschap uit te dragen. ‘Ik maak gedenktekens om de natuur een stem te geven.’
Zo’n 200.000 jaar geleden, in wat je kunt noemen de jonge jaren van de mensheid, waren we jager-verzamelaars. Een prooidier doden om op een vuurtje te bereiden, terwijl vruchten uit bomen en planten uit de grond het dieet vervolmaakten. Homo sapiens was nog zeer beperkt in aantal en zijn impact op de planeet nihil. Bianca Runge is nooit een jager geweest, maar in haar jonge jaren begon ook zij te verzamelen. ‘Alles wat op de grond gevallen was, van schroeven tot kralen, maar ook luxeartikelen. Dat waren schatten voor mij. Ik verzamelde dingen die me op ideeën brachten, waar je een wereld omheen kon bedenken.’
Haar allengs uitdijende schatkist was een inspiratiebron toen ze eenmaal volwassen het besluit nam kunstenaar te worden. ‘Mijn atelier zat helemaal vol met gevonden voorwerpen en soms werd ik er gek van, maar het was wel een loods vol ideeën.’ Met als centraal idee dat alles een tweede leven verdient en herbruikbaar is. ‘Ik heb in Arnhem gewoond, waar elke week het grofvuil op straat werd gezet. Daar haalde ik steeds spullen uit waarmee ik mijn hele huis heb aangekleed.’ Inmiddels woont Bianca helemaal aan de andere kant van het land, in het Zeeuwse Koudekerke, nog steeds te midden van tweedehandsspullen. ‘Deels uit financiële noodzaak, maar ook omdat ik het prettiger vind als spullen al een leven achter zich hebben, want dan hebben ze een verhaal te vertellen. En daar komt het streven naar duurzaamheid nog bij.’ Een streven dat ze ook in haar kunstprojecten aan de dag legt. 
‘Ik suggereer dat ik boomstammen inpak met aluminiumfolie om ze te conserveren, de bomen voor de aarde te behouden. Ze moeten immers bewaard blijven, blijven bestaan. Helaas is het zo dat er nog steeds elke seconde een voetbalveld aan bomen wordt gekapt. Daar voel ik me heel machteloos bij. Mijn verpakte boomstammen zijn als schrijnen, gedenktekens om de natuur een stem te geven. En samen vormen de stammen een labyrint. Geen doolhof, want in een doolhof raak je de weg kwijt. Dat gebeurt niet bij een labyrint, daarin loop je naar het centrum, als punt van bezinning. Het is een mooie symboliek, een metafoor die in veel religies voorkomt.’
Labyrinth of Memories heet deze opstelling, die regelmatig op festivals, evenementen, beurzen en in expositieruimtes te bewonderen is. Een ietwat cynische benaming, alsof het bos nog slechts een vage herinnering is. ‘Ja, het is een beetje een apocalyptisch sprookje’, erkent Bianca. ‘We horen altijd over de ontbossing in de Amazone, maar in Nederland wordt procentueel tweemaal zoveel gekapt. Allemaal uit economische overwegingen, om plaats te maken voor wegen of voor de bouw. Om dat te compenseren wordt elders aangeplant, maar zo’n sprietje weegt natuurlijk niet op tegen een boom die vijftig, zestig jaar heeft geleefd.’
Onder en soms op de boomstammen drapeert Bianca tapijten. Oude tapijten uiteraard, die ze eveneens tweedehands koopt. Ook heeft ze een grote partij sieraden op de kop getikt, die lagen te verstoffen in de kelder van een bedrijf. Die gebruikt ze als symbool voor de consumptiemaatschappij, ze lijken te woekeren op de stammen als mos of beestjes. ‘Ik haal veel uit de kringloop en van Marktplaats. Met het labyrint wil ik een andere weg wijzen, laten zien dat het mogelijk is om een andere weg in te slaan. Een doorgang naar nieuwe mogelijkheden. Ik wil bewustzijn creëren en respect voor de natuur, voor de aarde. Maar niet met het opgeheven vingertje van een schooljuffrouw. Niemand is honderd procent duurzaam, ook ik niet. Kijk maar naar mijn aluminiumgebruik. Bovendien werk ik met lijm om te zorgen dat alles op z’n plek blijft zitten. Duurzame lijm, maar toch.’
‘Ik wil bewustzijn creëren en respect
voor de natuur, voor de aarde’
Elke boomstam vertelt een eigen verhaal, zoals de aanklacht tegen de ver doorgeschoten consumptiemaatschappij genaamd The Disposed Wedding Dress. ‘Trouwjurken worden over het algemeen maar eenmaal gedragen en dat terwijl ze gemiddeld 1300 euro kosten en alleen al in Nederland zeker 23.000 scheidingen per jaar plaatsvinden.’ Ronduit aangrijpend is Astrakan. ‘Dat is een bontjas waarvoor schapen vermoord worden om hun lammeren te aborteren. De krulletjes daarvan zijn namelijk nodig voor dit bont, van dertig geaborteerde lammeren voor één jas.’ Het is een praktijk die met name in het Midden-Oosten algemeen is, met als slachtoffer het karakoelschaap en als bontsoort persianer oftewel astrakan.
Het zijn excessen, maar alleen al door er te zijn belasten we natuur en milieu, beseft Bianca. Juist dat maakt waarom ze zo graag bewustwording creëert. En met succes. ‘Vorig jaar stond Labyrinth of Memories bij Manifestations tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven. Duizenden mensen liepen erdoorheen en hun reacties waren dat ze het indrukwekkend en bijzonder vonden. Het is open en toegankelijk, een mooie beleving. Bij beurzen en festivals heb je een heel gemengd publiek, bezoekers die op een betekenisvolle manier geraakt worden door de installatie. Ze mogen ook reageren, hun herinneringen aan vroeger opschrijven en die delen in nestachtige openingen in de boomstammen. Met mijn kunst bied ik geen oplossing, maar ik probeer wel nieuwe gezichtsvelden te bieden in onze omgang met de natuur.’